تاریخچه سفالگری

به اشیاء ساخته شده از گل پخته شده، سفال گویند و سفالینه همان سفال ساخته شده است.
به هنرمند سازنده سفال، سفالگر گفته می شود و سفالگری صنعتی است آمیخته به هنر که منجر به تولید سفالینه می شود.
با توجه به این که مواد اولیه سفالگری همان خاک، آب و آتش است می توان تصور کرد که؛
در تمام مناطق و سرزمین های مسکونی مواد اولیه سفالگری وجود داشته و بشر از سال های دور به این صنعت روی آورده است.
سفالگری نشانه ای از زندگی اجتماعی و تمدن بشری است.
و هر سرزمین و ملتی با توجه به آداب و رسوم و سلایق خود، از نشانه ها، اشکال و تزئینات ویژه ای برای جلوه دادن به سفال استفاده کرده است.
شما نیز با شرکت در کلاس های آموزش سفالگری تصویرگران پویا اندیش ، میتوانید از نشانه و اشکال مختلف برای تزیین آثار خود استفاده کنید .

اهمیت سفال های بدست آمده از کاوش ها : 

اشیاء به دست آمده از کاوش ها، ناشناخته های زندگی در دوران گذشته را برملا می کند.
ارزش یک تکه از سفال برای باستان شناسان بسیار مهم و ارزنده است.
برخی ریشه ساخت سفال را در سبد بافی دانسته و معتقدند گل های کف سبدهای کنفی و گیاهی در اثر خشک شدن،
الهام بخش ساخت اشیا با گل بوده.
علت این تعبیر سفال های به دست آمده از دوران باستان است که عموما خشن بوده
و با ماده ای شبیه به شن و گیاهان خرد شده مخلوط بوده است.

در حدود 10 هزار سال پیش ساکنین بین النهرین به کشاورزی روی آورده
و تمدنی مدرن را به وجود آوردند که در آن تولید غذا اهمیت زیادی داشت.
مقارن با این زمان ساخت سفال های ظریف تر با رنگ نخودی و قرمز رواج پیدا کرد.
آثار و بقایای سفال های مربوط به این دوران در کاوش های باستان شناسی رود سند تا حوالی شرق مدیترانه توسط حفاری به دست آمده است.

تاریخچه سفالگری در ایران

فلات ایران یکی از مهم ترین مناطق در آسیای غربی است که در پیدایش و گسترش صنعت سفالگری نقش داشته است.

اشیای سفالی بسیاری در کاوش های باستان شناسی ایران زمین به دست آمده است،
که مربوط به هشت تا ده هزار سال پیش از میلاد می باشد.
برخی از باستان شناسان آغاز سفالگری را از ایران می دانند؛
که با توجه به آثار کشف شده از سفالینه هایی مربوط به 8 هزارسال پیش از میلاد،
در البرز مرکزی و کوهستان های بختیاری این نتیجه گیری حاصل شده است.
مشخصه اصلی سفالگری در فلات ایران، سفال قرمز رنگ و منقش به نقش های زیبا و بی بدیل است.
این نوع سفال به طور کامل دست ساز بوده و از خمیری مخلوط با خاک رس، پودر شن و گیاه خرد شده ساخته شده است.
عمده منطقه ای که این نوع سفال در آن یافت شده منطقه چشمه علی، اسماعیل آباد، تپه زاغه، تپه شهریار، حصار و تپه سیلک می باشد.

تاریخچه ی سفالگری در ایران

تاریخچه سفالگری سیلک

لازم به ذکر است که در حفاری از تپه سیلک، ظروف سفالین قرمز رنگ و پخته شده در کوره های ابتدایی به دست آمده است.
سفالین کاوش شده از تپه سیلک ظریف تر و منقش به تصویر پرندگان و حیوانات وحشی بوده
که این تصاویر بر روی سفال با رنگ سیاه منقوش شده است.
تصویر بز کوهی، اسب، خورشید و اشکال هندسی منظم روی سفال ها دیده می شود.

سفالینه های تپه سیلک عموما شفاف تر و منظم تر از بقیه مناطق کشف شده می باشند،
که می تواند حاکی از اختراع چرخ سفالگری باشد.
البته چرخ سفالگری در ابتدا به صورت تخته باریکی بود که با دست می چرخید.
تاکنون در هیچ منطقه از جهان، مقارن با دوران ذکر شده، سفال هایی به این شکل و ظرافت به دست نیامده است.
و شاید بتوان گفت اقوام ایرانی با اختراع چرخ سفالگری تحولی در این صنعت ایجاد کردند.

تاریخچه سفالگری در دوران مختلف ایران

مقارن با هزاره سوم قبل از میلاد نوعی سفال موسوم به سفال خاکستری به وجود آمد که حاصل کار با چرخ سفالگری بود.
این نوع سفال در تعداد بالا و با استفاده از تکنولوژی پیشرفته تری در کوره های مخصوص پخته می شد.
در این کوره ها امکان کنترل حرارت و میزان اکسیداسیون فعال وجود داشت و سفال خاکستری براقی را به وجود می آورد.
سفال خاکستری عمدتا در مناطق یانیک تپه اردبیل، تپه حصار دامغان و تورنگ تپه گرگان کاوش شده است.
مرکز تحققات باستان شناسی ایران در تحقیقات خود اعلام کرد :
مهم ترین نوع آوری در سفالینه ایرانی مربوط به دوران مادهاست که منجر به ساخت ظروف لعاب دار شد.
آثار مربوط به این دوران در گیلان، ملایر، بیستون و کردستان کاوش شده است.

تاریخچه سفالگری در ایران

در دوران هخامنشی ( سده ششم پیش از میلاد)

در دوران هخامنشی، سفال ها با سطوح حکاکی شده تزیین می شد و در حفاری های تخت جمشید و شوش،
دیوارهای کاخ ها و آجرهای لعاب دار منقوشی از تصاویر سربازان و حیوانات به دست آمده است.
کاوش های باستان شناسی پروفسور آرتور اوفام منجر به کشف آثار سفالی مربوط به دوران اشکانی شد،
که متشکل از دو نوع سفال لعاب دار و بدون لعاب بود.
دشت گرگان، گیلان ،کنگاور، صددروازه٬ هگمتانه و سیستان مرکز این حفاری ها بودند.
آثار سفال به دست آمده از دوران ساسانی، کوزه های بزرگ و انواع کاسه بوده ؛
که در سیراف، کنگاور، دشت گرگان٬ت ورنگ تپه٬ تخت سلیمان٬ تخت ابونصر در استان فارس و قابیرا در نزدیکی کرمان کاوش شده
و سفال با رنگ آبی فیروزه ای و سبز فیروزه ای رنگ آمیزی شده است.