پاپیه ماشه چیست و چه کاربردهایی دارد؟

چقدر لذت بخش است، خلق چیزی که حاصل ایده پردازی های خلاقانه شما باشد و با هیجان و انرژی بالا آن را به وجود آورده باشید. این کاردستی ها می توانند از هر چیزی خلق شوند. تجربیاتی که از کودکی با ما بوده اند و می مانند.

حال در بیش تر مواقع اکثر ما لذت خلق شاهکار های هنری پاپیه ماشه را تجربه کرده ایم. اما این عبارت دقیقا به چه معنایی است و از کجا می آید؟ papier-mâché که گاهی اوقات با املای Papier-mâché نیز نوشته می شود، در واقعیت یک عبارت فرانسوی است که معنای اصلی این کلمه، کاغذ جویده شده است.

در نتیجه این عبارت مفهوم همان کاردستی های ساده دوران کودکی را با خود همراه دارد. Papier-mâché در واقع یک هنر اصیل و با قدمت است که می توان آن را در اشکال و ابعاد مختلف مشاهده کرد. به نوعی برای خلق آثار هنری پاپیه ماشه می توان از متریال اولیه بسیار زیادی استفاده کرد و همین امر هم تنوع و جذابیت بیش تری را به آثار هنری این بخش می افزاید.

اگر شما هم آشنایی چندانی با این هنر زیبا ندارید، در این جا با ما همراه باشید تا با معرفی هنر پاپیه ماشه به نحوه انجام آن و مشخصات مختلف این هنر دوست داشتنی بپردازیم. برای شروع بهتر است با تاریخچه Papier-mâché شروع کنیم.

تاریخچه پاپیه ماشه چیست؟

هنر زیبای پاپیه ماشه سال هاست که در میان ما وجود دارد. در واقع بهتر است به جای عبارت سال ها از واژه قرن ها استفاده کنیم چرا که این هنر قرن هاست که در بین انسان ها وجود دارد و محبوبیت آن بسیار زیاد است.

مصریان باستان از هنر پاپیه ماشه در ساخت تابوت ها و نقاب های مرگ استفاده می کردند. البته در آن زمان هنر Papier-mâché مانند چیزی که الان می شناسیم نبود. آن ها از لایه هایی از پاپیروس که با گچ و کتان پوشانده می شود برای ایجاد نقاب ها و تابوت های خود استفاده می کردند.

اما برای معرفی اولین جایی که هنر پاپیه ماشه کار خود را آغاز کرد، باید به چین اشاره کنیم. آن ها مدت زمان کوتاهی بعد از یادگیری نحوه ساخت کاغذ از آن در قالب هنر Papier-mâché برای ساخت اقلامی همچون کلاه خود جنگی، جعبه ها و ماسک های خود استفاده کردند.

هنر پاپیه ماشه در ایران هم سابقه بسیار طولانی دارد. بیش تر صنایع دستی و آثار هنری قدیمی ایران باستان برگرفته از همین هنر دوست داشتنی است. سینی ها و ظروف زیبایی با الهام گرفتن از هنر Papier-mâché در ایران ساخته شدند. در سایر کشور ها مانند ژاپن و هند هم این هنر برای تزئین کردن ابزار و زره های جنگی مورد استفاده قرار می گرفت.

به تدریج هنر پاپیه ماشه گسترش یافت و در سراسر جهان از جمله اروپا و آمریکا به عنوان یک هنر تزئینی و بسیار جذاب شناخته شد. در حال حاضر این تکنیک هنری فوق العاده در زمینه های بسیار مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد.

پاپیه ماشه چه مزیت هایی دارد؟

هنر پاپیه ماشه مزیت های بسیار زیادی دارد. مهم ترین مزیت این هنر و دلیل محبوبیت آن این است که برای خلق یک اثر زیبای پاپیه ماشه ای نیازی به ابزار و وسایل بسیار پیچیده ای نیست و می توان با ابزاری بسیار ساده و در دسترس هر مدلی را ایجاد کرد.

این هنر بسیار مقرون به صرفه است و می تواند گزینه انتخابی طیف وسیعی از افراد و علاقه مندان به هنر باشد. مزیت مهم دیگر Papier-mâché این است که در این کار از وسایل ساده و دور ریختنی استفاده می شود. بنابراین می توان گفت نوعی رویکرد بازیافتی است تا از کاغذ های باطله به بهترین شکل ممکن استفاده شود.

این هنر به تدریج توانست در میان هنر های مختلف دیگر که بسیاری غرق در ابزار و وسایل بسیار گران قیمت اند، به یک صنعت بسیار قوی و با دوام تبدیل شود. سبکی که می توان ردپای بی نظیر آن را در جاهای مختلفی دنبال کرد.

در هنر پایپه ماشه از چه مواد و متریالی استفاده می شود؟

در پروژه های مختلف هنر Papier-mâché از متریال مختلفی می توان استفاده کرد. یک کار تکمیل شده در این تکنیک می تواند از تکه های کاغذ یا از خمیر تشکیل شده باشد. مواد ترکیبی دیگری هم در کنار این کاغذ و خمیر استفاده می شوند که معمولا این متریال شامل پارچه و دیگر مواد می شود. این ترکیبات برای تقویت مدل و زیباتر کردن آن استفاده می شوند.

خمیر مورد استفاده در هنر پاپیه ماشه را می توان از چسب های کم آب، نشاسته یا خمیر کاغذ دیواری تهیه کرد. برای مثال می توان چسب سفید معمولی را آن قدر با آب مخلوط کرد تا یک خمیر با قوام خامه غلیظ ایجاد شود. در صورت تمایل می توان از خمیر تشکیل شده از مخلوط آب و آرد یا نشاسته نیز استفاده کرد.

چگونه می توان یک پروژه Papier-mâché را ایجاد کرد؟

هنگامی که یک خمیر اولیه برای کار تهیه شد، فقط به مقداری کاغذ و یک ایده برای شروع نیاز است. در این جا باید کاغذ ها را به نوار های باریک برش داد. معمولا از کاغذ های روزنامه برای این مرحله از کار استفاده می شود، چرا که ارزان تر و مقرون به صرفه تر است و از همه مهم تر به خوبی هم کار می کند. سپس باید ورقه های نازک کاغذ را در خمیر وارد کرد و آن ها را خیس کرد.

بعد از اشباع شدن کامل نوار های کاغذ از خمیر ( یعنی خیس شدن کامل آن ها ) باید کاغذ ها را روی سطحی که تصمیم دارید از آن برای ایجاد ساختار شاهکار خود استفاده کنید، قرار دهید. در این مرحله از کار می توان از موارد مختلفی به عنوان سطح پایه استفاده کرد.

معمولا اقلام متداولی که به عنوان سطح اولیه در پروژه پاپیه ماشه استفاده می شوند شامل بادکنک، لامپ های سوخته، مش های سیمی و مواردی از این دست هستند. نوار های کاغذی را روی سطح مد نظر قرار داده و در واقع بچسبانید و اجازه دهید تا نوار های کاغذی به آرامی خشک شوند. بعد از خشک شدن کامل مدل، می توان ظریف کاری های لازم را روی مدل انجام داد.

مراحل بعدی کار در پاپیه ماشه می تواند شامل ایجاد یک سری برش ها، سمباده زدن و رنگ آمیزی کردن باشد. به این ترتیب مدل مورد نظر به تدریج به شاهکاری که در ذهن داشته اید نزدیک می شود و در نهایت یک اثر هنری بسیار زیبا برای شما نمایان می شود.

البته در روش دیگر ایجاد یک مدل به سبک Papier-mâché می توان از همان خمیر ایجاد شده به کمک کاغذ استفاده کرد. با شکل دادن این خمیر انعطاف پذیر می توان اشکال و مجسمه های متعددی را ایجاد کرد. سپس با تزئین و رنگ آمیزی مدل ها، یک اثر هنری خلاقانه و بسیار زیبا را به وجود آورد.

پاپیه ماشه به دو روش انجام می شود:

الف- روش اول : روزنامه و یا کاغذ باطله را ریز کنید.
ظرف مناسبی را با مخلوطی از آب و چسب چوب آماده کنید.
روزنامه های ریز شده را در این مخلوط خیس کنید.
این مواد را روی اسکلت اصلی کار بچسبانید.
اسکلت می تواند سیمی باشد و یا از مقوای ضخیم تهیه شده باشد.
روزنامه های خیس شده را با دقت روی اسکلت شکل دهید.
با افزودن روزنامه و ضخیم شدن لایه ها، اسکلت دیده نخواهد شد.
به این ترتیب تنها نمایی از روزنامه ها در معرض دید قرار می گیرد.

ب- روش دوم :

تهیه خمیر پاپیه ماشه از روزنامه باطله و سپس شکل دهی این خمیر که می تواند منجر به ساخت مجسمه نهایی شود.
• برای تهیه این خمیر روزنامه را کاملاً ریز کنید.
• در ظرفی مناسب آب ریخته و روزنامه را در آب قرار دهید بهتر است که آب روی روزنامه ها را کاملاً بپوشاند.
• ظرف را روی حرارت قرار داده و به مدت 30 دقیقه بجوشانید.
• پس از خنک شدن این مواد را در مخلوط کن ریخته تا به صورت خمیری یکدست در بیاید.
• حال لازم است تا این خمیر را دوباره بر روی حرارت قرار دهید تا آب باقیمانده آن خارج شده و خمیری شکل شود.

ادامه کار بسیار ساده است.

• کافی است یک چهارم پیمانه چسب چوب را به خمیر افزوده و دست ها را با روغن برزک چرب کرده و یک قاشق از روغن را نیز درون مواد بریزید.

• حال با دست های چرب شده خمیر را ورز دهید، تا چسب به طور یکنواخت با روزنامه مخلوط شود و خمیری نرم و لطیف به دست آید.

معرفی ایده هایی زیبا برای هنر Papier-mâché

همان طور که گفته شد با توجه به کاربرد گسترده ای که این هنر بسیار ساده و زیبا دارد، می توان ایده های متعددی را برای آن در نظر گرفت. با توجه به زمینه کاربرد این هنر و ابزاری که در دست دارید می توانید از ایده های جذاب و خلاقانه ای استفاده کنید.

برای مثال می توان نوار های کاغذی خیس شده را دور تا دور یک بادکنک باد شده چسباند. بعد از این که نوار های کاغذی خشک شدند و شکل دایره ای بادکنک را به خود گرفتند، می توان به آن فرم داد و با سنباده زدن و رنگ آمیزی کردن این مدل، یک مدل شبیه سر انسان را ایجاد کرد.

در تولید قایق های کاغذی نیز از هنر پاپیه ماشه استفاده می شود. در این جا علاوه بر لایه های کاغذی بزرگ، از پارچه ها و نوار های چوبی نیز در نقاط کلیدی قایق استفاده می شود تا ساختار مدل ایجاد شده تقویت شود. در نهایت یک قایق ضد آب و بسیار سبک ایجاد می شود که علاوه بر زیبایی می تواند جایگزین خوبی برای قایق های چوبی سنگین باشد.

آموزش و یادگیری مجسمه سازی با پاپیه ماشه

از آن جایی که این هنر زیبا و متنوع می تواند زمینه ساز ایده های بسیار متنوع و منحصر به فردی باشد و ابزار ها و وسایل مورد نیاز برای انجام آن بسیار مقرون به صرفه و در دسترس است، آموزش و یادگیری نحوه ساخت مجسمه های پاپیه ماشه می تواند مزیت های زیادی داشته باشد.

در این آموزش ها علاوه بر روش ها و تکنیک های انجام این کار، ایده های خلاقانه ای نیز آموزش داده می شوند تا هنرجویان خلاق و هنرمند بتوانند زیباترین آثار هنری را به جای بگذارند. از همه مهم تر این که می توانند از این مهارت ها در زمینه های حرفه ای متعددی استفاده کنند و درآمدزایی نیز داشته باشند.