تکنیک های رنگ و لعاب

تکنیک های رنگ و لعاب در سفالگری اسلامی

سفالگری در دوران اسلام ، همانند سایر رشته های هنری به تجدید حیات هنری دست یافت،
و تنوع سفال ها در این دوران افزایش زیادی پیدا کرد.
بسیاری از سفالگران اسلامی با استفاده از ابتکارات بی نظیر خود،
سفال هایی بسیار زیبا و منحصر به فردی را می ساختند که نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کرد.
در دوران اسلامی، سفالگران با استفاده از روش های گوناگون به تزیین ظروف سفالی می پرداختند
و به این ترتیب آثاری خارق العاده را از خود به یادگار گذاشته اند.

در این مقاله قصد داریم به بیان برخی از تکنیک های رنگ و لعاب در سفالگری اسلامی بپردازیم:

تکنیک های رنگ و لعاب

لعاب سبز و آبی در سفال های اولیه دوران اسلامی :

در این دوران استفاده از لعاب سبز و آبی مشابه خمره های لعابدار شوش متداول بود.

در تمام پایگاه های فرهنگ اسلامی این نوع از ظروف سفالی به دست سفالگران و هنرمندان ایرانی ساخته می شدند.

نقش افزوده، کنده و قالب خورده :

در سه قرن اول دوران اسلامی علاوه بر استفاده از لعاب های ساده،
سفال هایی را به تقلید از صنایع سفالی ساخته شده در دوران ساسانی می ساختند
که این سفال ها یا ساده بودند و یا با تزیینات و نقوش اسلیمی همراه بودند.

لعاب سربی یک رنگ :

در این روش با استفاده از ابزاری نوک تیز نقش و نگار زیبایی را بر روی ظروف سفالی ایجاد می کردند،
و سپس آن را به کوره برده و می پختند.
و پس از پخت سفال، مایع لعاب را بر روی قسمت های مورد نظر می ریختند
و یا سفال را به درون مایع لعاب فرو می بردند و سپس آن را مجددا در کوره حرارت داده و می پختند.
تا در نهایت مایع لعاب در گودی های خطوط کنده کاری شده بر روی سفال می نشست،
و نقش را در زمینه رنگین سفال به وضوح نشان می داد.

لعاب قلعی و نقاشی قرمز :

ظروف سفالین لعابدار با تزیینات خط کوفی ساده و طرح های بسیار زیبا
و بی نظیر از محصولات ممتاز سفالگری در دوران تمدن اسلامی به شمار می رود.
لعاب قلعی و نقاشی قرمز که اصطلاحا به آن لعاب زرین فام گفته می شود،
را به وسیله گل زرد رنگ تهیه می کردند و سپس بدنه آن را با استفاده از لایه غیر شفافی از لعاب پوشش می دادند.
و بعد آن را در کوره می پختند و پس از آن با استفاده از اکسید معدنی قلع که به رنگ قرمز بود،
طرح و نقش های بسیار زیبایی را بر روی سفال زرد رنگ ترسیم می کردند و برای بار دوم آن را درون کوره می پختند.

تزیینات و نقاشی روی لعاب :

تزیین ظروف لعابدار به نقش ها و تزیینات متنوع با لعاب های بی رنگ درخشان و مات از ابتدای ظهور اسلام در ایران آغاز گردید.
شیوه نقاشی با استفاده از رنگ های مختلف بر روی لعاب خامه ای و سفید یا آبی فیروزه ای در دوره سلجوقی گسترش یافت
و ظروفی با تزیینات و مینای زرد و سفید و قرمز و سیاه و یا هفت رنگ تولید شد.

لعابکاری لاجوردینه :
یکی دیگر از روش های لعابکری ظروف سفالی به روش لاجوردینه می باشد،
در این نوع از رنگ و لعاب، از لاجورد به جای آبی کبالت در لعابکاری استفاده می شده است
و پس از لعاب دادن ظروف با این رنگ، روی آن نقاشی می کردند.
در این روش تنها از رنگ های سیاه، قرمز، سفید و گاهی طلایی برای رنگ آمیزی و طراحی استفاده می شد.

تزیینات سفال و نقاشی زیر لعابی :

در قرن ششم پس از اسلام از نقاشی زیر لعاب یا قلم مشکی برای تزیین ظروف سفالی استفاده می شد.
روش کار به این ترتیب بوده است که در ابتدا ظروف ساخته شده و خشک شده را درون کوره می پختند
و پس از آن تزیینات مورد نظر را بر روی سفال نقاشی می کردند،
سپس مایع لعاب شفاف و بی رنگ را بر روی بدنه سفال می ریختند و مجددا آن را درون کوره قرار می دادند و می پختند.